Acil Korunma Yöntemleri

Acil Korunma Yöntemleri (Acil Kontrasepsiyon)

Acil kontrasepsiyon, korunmasız cinsel ilişki, kullanılan kontraseptif yöntemde başarısızlık, cinsel saldırı durumlarında oluşabilecek istenmeyen gebeliklerin önlenmesi amacıyla kullanılan kontraseptif (gebelikten korunma) yöntemdir.

İstenmeyen gebelikler bireysel ve sosyal anlamda önemli bir üreme sağlığı sorunudur. Tüm dünyada 2008 verilerine göre 43,8 milyon istenmeyen gebelik sonlandırılması uygulanmıştır ve bunların %49’u anne açısında hastalık ve ölüme yol açabilecek sağlıksız koşullarda yapılmıştır. Acil kontraseptif metotların daha yaygın kullanımı ile istenmeyen gebelikler önlenebilecek ve böylece küretaj sayılarında da azalma meydana gelebilecektir.

Nezaman Acil Kontrasepsiyon Kullanılır!

Acil kontrasepsiyon kullanım gereksinimleri; düzenli kullanılan doğum kontrol hapının alınmasının unutulması, korunmasız cinsel ilişki (takvim yönteminin yanlış hesaplanması veya geri çekme yönteminde başarısızlık) prezervatifin yırtılması, diafram veya servikal başlığın yanlış yerleştirilmesi, erken çıkarılması veya yırtılması, yalnız progestin içeren hapların kullanımının unutulması,  korunma iğnelerinin geç enjeksiyonu, intrauterin araçların yerinden çıkması, cinsel saldırı olarak sıralanabilir.

Acil Kontrasepsiyonda Kullanılan Yöntemler

İlaçlar ve rahim içi araçlar olarak iki gruptadır.

Doğum Kontrol Hapları: Farklı dozlarda kullanılabilen yöntem yeni acil kontrasepsiyon ilaçlarının üretilmesi ve aşırı bulantı kusma yapması nedeniyle neredeyse terkedimiştir.

Levonergestrel (Norlevo): LNG içeren rejim daha az yan etki profili ve göre daha yüksek etkinlik nedeniyle doğum kontrol haplarında üstün olduğu gösterilmiştir. Kullanım sonrası gebelik oluşşa bile bebek üzerinde sakatlık yapıcı etkisi görülmemiştir. Şu an ülkemizde aynı firma ulipristal asetat (ella) tercih ettiği için piyasada mevcut değildir.

Ulipristal Asetat (Ella): Korunmasız ilişkiden sonra 120 saat içinde tek doz kullanılabilir. Levonorgestrel ile aynı yan etkileri olmasına rağmen etkinlik olarak daha üstündür. Bu yüzden levonorgestrelin yerini almıştır. Başağrısı, bulantı, düzensiz kanama, memelerde hassasiyet, karın ağrısı ve halsizlik olabilecek yan etkilerdir. Avrupada 2009 dan bu yana ülkemizde 2014 den bu yana kullanılmaktadır.

Bakırlı Rahim İçi Araç (Spiral): Korunmasız ilişkiden sonra 5 gün içerisinde uygulanırsa acil korunma sağlar ve uzun süreli kullanım imkanı tanır. Acil korunmada etkinliği en yüksek yöntemdir fakat takılması için profesyonel sağlık çalışanı gerekir. Jinekolojik enfeksiyonu olanlarda tercih edilmez. Düzensiz kanamalar, adet miktarında artma, ağrı, pelvik enfeksiyon ve yerinden kayma olabilecek yan etkilerdir.

Acil Korunma Hakında Notlar

Gebe olmayan acil korunma ihtiyaci olan tüm kadınlar acil kontrasepsiyon yöntemlerini kullanabilir. Önceden ektopik gebeliği olanlar, migreni olanlar, karaciğer hastalıği olanlar ve emzirenler de acil kontrasepsiyon kullanabilirler (acog 2016).

Acil kontrasepsiyon kullanmadan önce muayene ve gebelik testi gerekmez.

Etkinliği artırmak için istenmeyen ilişkiden en kısa zaman içinde korunma yöntemi uygulanmalıdır. Acil kontrasepsiyon uzun süreli korunma yöntemi değildir. Korunmasız ilişki sonrası kullanılır. Ardından uzun süreli bir yönteme geçilmelidir.

Acil kontrasepsiyondan sonra bir laboratuvar takibi gerekmez. Acil kontrasepsiyon kullanımından sonra girilen korunmasız ilişki için etkili değildir. Yani tekrar bir korunmasız ilişki olmamalıdır.

Eğer acil kontrasepsiyonun hemen  arkasından doğum kontrol hapı gibi uzun süreli bir korunma başlanırsa 1 hafta aynı zamanda prezervatif ile korunulmalıdır. En etkili yöntem rahim içi araçtır. Ella ilaçlar arasında en etkili olandır. Fazla kilo ilaçların etkinliğini düşürür. Kilolu hanımlarda rahim içi araç tercihi uygun olur.

SON

Acil kontrasepsiyonda farkındalık oluşturmak ve toplumun bilinçlenmesi istenmeyen gebelik nedeni ile yapılan küretajları ve buna bağlı gelişecek koplikasyonları azaltır.