Günümüz Koşullarında Vakum ve Forseps

Günümüz Koşullarında Vakum ve Forceps Uygulamaları

Son birkaç yılda gelişen doğum eylemi yönetimindeki yeniliklere rağmen müdahaleli vajinal doğum (vakum ve doğum kaşıkları) modern doğum eylemi yönetimindeki önemini halen korumaktadır.(2013 yılındaki tüm doğumların %3.30 u) vakum ve forcepsli doğum anne ve bebek açısında ihtiyaç varlığında doğum eylemini güvenli bir şekilde gerçekleştirmek veya hızlandırmak için kullanılan bir yöntemdir. Annenin tükenmesi ve etkin olarak ıkınamaması, yada tıbbi gereklilikler (doğumun çıkım aşamasında annenin kalp hastalığı nedeniyle ıkınmaması gereken durumlar) doğumun çıkım evresinin uzaması, bebek başının ilerleyişinin ve rotasyonunun durması ve yine doğumun çıkım evresinde güven vermeyen bebek kalp atımları gibi durumlarda uygulanır.

Son yıllarda A.B.D'de vakumlu vajinal doğum, sezaryene oranla sıklığı azalan bir uygulama olmuştur. Sezaryen oranındaki bu artışla beraber A.B.D'de uygulanan müdahaleli vajinal doğumun oranı 1992-2013 yılları arasında %9.01 den %3.30'a düşmüştür. Bununla birlikte halen vakumlu vajinal doğum modern doğum eyleminin güvenilir bir parçasıdır ve uygun şartlar sağlandığı takdirde sezaryene tercih edilebilen uygun bir yöntemdir.

Müdahaleli Vajinal Doğumun Ön Şartları

• Rahim ağzı açılması tam olmalı,
• Bebeğin suyu açılmış olmalı,
• Bebeğin başı çıkımda olmalı,
• Bebek baş pozisyonunu almış olmalı,
• Tahmini bebek ağırlıği biliniyor olmalı,
• Annenin kemik yapısı vajinal doğum için uygun olmalı,
• Anesteziye uygunluk olmalı,
• Gebe riskleri ve işlemden görebileceği faydaları kabul etmiş olmalı,
• Gebe vakumlu vajinal doğum denemesine istekli olmalı ve başarısızlık halinde ek yönteme geçiş hakkında gönüllü olmalı.

Müdahaleli Doğumun Komplikasyonları

Çalışmalarda normal doğuma göre derin vajinal yırtık riskinin, forseps kullanımında 6 kat, vakum uygulamasında ise 2 kat arttığı saptanmıştır. Bebek açısında her ne kadar vakumlu vajinal doğum risksiz bir yöntem olmasa da forseps ve vakum kullanımında yenidoğan komplikasyon riski düşüktür.

Geniş araştırmalar göstermiştir ki vakum yada forceps kullanılan her 650-850 müdahaleli vajinal doğumda bir kafa içi kanama ve her 220-385 müdahaleli vajinal doğumda bir nörolojik komplikasyonlar oluşmaktadır. Müdahaleli vajinal doğum ile doğan bebeklerde meydana gelebilecek uzun dönem etkiler hakkında az sayıda çalışma bulunmaktadır, ancak mevcut sonuçlar müdahaleli vajinal doğum ile spontan vajinal doğum sonuçlarının uzun dönemde benzer olduğu yönündedir.

Sonuçlar

• Forseps ve vakum ekstraksiyon uygulamaları düşük riske sahiptir ve müdahaleli vajinal doğumda kabul edilen uygulamalardır. (kanıt düzeyi A)
• Vajinal doğumun forseps ile gerçekleştirilebilme olasılığı vakum uygulamasına göre daha yüksetir ancak forseps uygulaması ile 3-4 derece perine yırtıkları daha sık oluşur. (kanıt düzeyi A)
• Rutin epizyotomi operatif vajinal doğumlarda önerilmemektedir. Çünkü kötü iyileşme ve uzun süreli rahatsızlık mediolateral epizyotomi ile daha sık, artmış anal sfinkter yaralanması ve rektuma doğru uzama orta hat epizyotomi ile daha sık rapor edilmiştir. (kanıt düzeyi A)
• Epizyotomi tüm müdahaleli vajinal doğumlarda rutin olarak yapılmamalıdır. (kanıt düzeyi B)
• Eğer fetal baş angaje olmadıysa (seviyesi yüksekte ise) fetal başın pozisyonu bilinmiyorsa, fetusta kemik demineralizasyon hastalığı (örn; osteogenezis imperfecta) veya kanama bozukluğu (örn; alloimmun trombositopeni, hemofili, von willebrand hastalığı) var ise müdahaleli vajinal doğum kontraendikedir (yapılmamalıdır). (kanıt düzeyi B)
• Müdahaleli vajinal doğum denemesi, obstetrisyenin doğum başarısını yüksek gördüğü durumlarda uygun seçenektir, fakat uygun iniş gerçekleşmediği taktirde girişimden vazgeçmeye hazır olmalıdır. (kanıt düzeyi B)
• Vakum ve forseps uygulamasının ardışık kullanmı artmış yenidoğan komplikasyonları ile ilişkilendirilmiştir ve rutin olarak uygulanmamalıdır. (kanıt düzeyi B)
• Sefalhematom olasılığı vakum uygulama süresi uzadıkça artar. (kanıt düzeyi B)
• Midforseps  (seviye yüksekken yapılan forseps) ve rotasyonel forseps (bebeği çevirmeye çalışan yöntem ) ile doğum seçilmiş klinik koşullarda uygun seçeneklerdir. (kanıt düzeyi B)
• Güvenli bir gestasyonel yaş alt limiti belirlenmemesine rağmen vakum ekstraksiyonu 34 . gebelik haftasının altında önerilmez. (kanıt düzeyi C)
• Doğumun 2. evresinde fetal sıkıntı bulguları olan fetüsler için, zamanında ve ustalıkla yapılan müdahaleli vajinal doğum, intrauterin hasara maruz kalma oranını azaltma potansiyeline sahiptir ve yenidoğan ensefalopatisi (beyin hasarı) ve hipoksik iskemik ensefalopatiye neden olan intrauterin faktörleri azaltabilir. (kanıt düzeyi C)
• Yenidoğan bakımda görevli olan kişiler müdahaleli vajinal doğum ile ilgili komplikasyonları gözlemlemek açısından doğum şeklinden haberdar edilmelidir. (kanıt düzeyi C)

KAYNAK 1. Operative vaginal delivery. Practice Bulletin No. 154. American College of Obstetricians and Gynecologists. Obstet Gynecol 2015; 126:56–6