Menopoz ve Erken Menopoz

Menopoz Ankara

Kadınlarda menopoza bağlı adetten kesilme, yumurtalıkların işlevlerinin sona erdiğini ve artık buralardan kadınlık hormonlarının salgılanamadığını işaret eder.

Menopoz, genel bilinenin aksine rahimin değil yumurtalıkların işlevinin sona ermesidir. Yumurtalıklarda yeni yumurta oluşumu gerçekleşememekte ve hormon üretimi yapılamamaktadır. Yeterince estrojen ve progesteron hormonları üretiminin olmamasına bağlı olarak adetten kesilme gerçekleşmektedir.

Menopoz yaşı ortalama olarak 50 olarak kabul edilse de bu; 45 ile 50 yaş arası normal kabul edilir. Menopoza girme yaşını belirleyen pek çok neden olmasına rağmen en önemli neden genetik (ırsi) özelliklerdir.

Adetten kesilmeden önceki döneme "premenopoz", adetten kesilme sonrası döneme ise "postmenopoz" denmektedir. Klimakterium ise premenopoz ile postmenopoz dönmelerini içine alan ve genelde menopoz şikayetlerinin yoğun olarak yaşandığı bir dönemi ifade eder. Klimakterium genellikle 45 yaşında başlar ve 55 yaşına kadar sürer; bazen yaşlılık döneminin başladığı 65 yaşına kadar uzayabilir.

Perimenopoz kelimesi de klimakteryum dönemi ile eş anlamlı kullanılabilmektedir.

Premenppoz (Menopoz öncesi Dönem)

40 yaşından sonra genel olarak kadınlarda adet düzensizliği problemleri başlar. Hatta bu dönemde adetler devam etse de sıcak basması ve terleme yakınmaları da olabilir. Bu dönemde adetler sıklıkla düzensizleşmiştir. özellikle adet gecikmeleri, bazen da tam tersi olarak fazla miktarda adet görmeler ortaya çıkabilmektedir. Buradaki temel neden yumurtalıklardan salgılanan estrojen hormonunun zaman içinde azalmasıdır.

Sıcak basmaları ve adet gecikmeleri şikayetleri de estrojen hormonunun vücudun ihtiyacına göre daha az olduğunu göstermektedir. Dolayısı ile menopozdan sonra karşımıza çıkan Osteoporos" (kemik erimesi) gibi durumlar aslında menopoz öncesi dönemde başlamaktadır.

Menopoz öncesi dönemde yaşanabilecek bir önemli durum da geç farkedilen gebeliklerdir. Adet gecikmeleri her zaman menopozun işareti olmayabilir. Bu nedenle menopoza tam olarak girene kadar etkin bir doğum kontrolü yöntemi  uygulanmaya devam edilmelidir.

Kural olarak adet gören her kadın, gebe kalma potansiyeline sahiptir. Yaşa bağlı bu olasılık gittikçe azalsa da teorik olarak hiçbir zaman sıfır değildir.

40 yaşını aşmış her kadında, adet gecikmelerinin olması durumunda öncelikle bir gebelik testi yapılmalıdır. Eğer gebelik yoksa menopoza geçiş durumu düşünülerek yumurtalık fonksiyonlarını ölçen bir takım hormon testleri yapılır ve bu şekilde bir menopoz durumunun olup olmadığı anlaşılabilir. Böyle bir kadın en az 12 ay boyunca adet görmemişse bu durum menopoz olarak kabul edilebilir.

Yani, kesin olarak menopoza girildiğini görmek açısından en azından 12 aylık adet kesilmesi şeklinde bir dönemin geçmesi gerekir.

Menepozun laboratuvar yönünden tanımlanması için kanda FSH, LH ve Estrojen hormonları (E2) değerlerine bakılır. FSH ve LH artmış, Estrojen azalmışsa bu durum yumurtalıkların (overlerin) tükendiğini gösterir fakat menopoz tanısını kesin olarak klinik bulgu ile konulur.

Cerrahi Menopoz Nedir?

Cerrahi menapoz bir nedenden ötürü jinekolog doktorlar  tarafından yumurtalıkların alımı sonrası gelişen menopozdur. Yapılan ameliyatlarda yumurtalıkların alımı genel olarak rahimin de alımı (histerektomi operasyonu) ile birliktedir. çoğunlukla 50 yaşından sonra myom (rahimde ur) nedeniyle "histerektomi ameliyatına"  alınan kadınlarda genellikle rahim ile birlikte yumurtalıklar da alınır. Yumurtalıkların alınmasının sebebi, ileride gelişebilecek olası yumurtalık kanserine karşı kişiyi korumaktır.

50 yaş ve altında yapılan rahim ameliyatlarında ise genellikle yumurtalıklar korunur. çünkü rahim alınıp adetten kesilme durumu gerçekleşse bile yumurtalıklar belli bir süre daha görevine devam edeceği için bir menopoz durumu söz konusu olmaz. Yani, menopozun sıcak basma, ateş ve terleme gibi durumları olmayacaktır.

Yumurtalıkları alınarak adetten kesilme durumuna "cerrahi menapoz"denir. Cerrahi menepozda adetten kesilmenin verdiği sıkıntılar ve problemler normal menapoza göre çok daha şiddetlidir. çünkü normal menapozda yumurtalıkların tükenmesi yavaş yavaş olup vücut belli bir şekilde duruma adapte olurken cerrahi menapozda bu süreç ani olarak gerçekleşir.

Erken Menopoz Nedir?

Adetten kesilme 40 yaşından erken gerçekleşmişse "erken menopoz" olarak tanımlanmaktadır. Erken menopoz tıbbi literatürde "prematür menopoz" olarak da geçer.

Menopozun 30 yaşından daha erken ortaya çıkması durumuna ise "Prematür Ovaryen Yetmezlik" (POF) veya "Prematür Over Yetmezliği" adı verilir. Bu şekilde yumurtalıkların çok erken dönemde tükenmesi kadınlarda psikolojik ve fizyolojik yönden pek çok problemi de beraberinde getirir.

Prematür Ovaryen yetmezlik (POF) mutlaka nedenlerin araştırılması ve uygun tedavilerin başlanmasını gerektiren bir durumdur. Erken menopoz ve prematur over yetmezliği ile ilgili olarak pek çok neden ortaya sürülmekle birlikte, menopozun yaşını neyin belirlediği konusunda kesin bir görüş yoktur.

Ailesel (ırsi) özellikler, bir takım otoimmun hastalıklar (Cushing sendromu, tiroit hastalıkları, SLE gibi) sigara, stres, kanser tedavileri, diabet (şeker hastalığı) ve genetik (kromozomal) problemler prematür over yetmezliği (POF) nedeni olarak ortaya sürülmüştür. Bilinen tek şey ise 40 yaşından önce menopozun gelişmesi durumunda tedavi verilmesinin şart olduğudur.

Erken menopoz eğer tedavi edilmezse kadın vücudu çok erken dönemde menopozun yıkıcı etkilerine maruz kalacak ve menopoza bağlı hastalıklar (kemik erimesi ve kalp hastalığı gibi),erken yaşta ve çok daha şiddetli bir şekilde ortaya çıkabilecektir.

Menopoz Dönemi İçin Öneriler

Ciddi ateş basması ve belirgin vulva vajina atrofisi olan kişilerde hormonal tedavi değerlendirilir. Günümüzde normal yaşlardaki menopozda hormon tedavisi oldukça kısıtlı kullanılmaktadır.

Yaşam biçimi tavsiyeleri çok önemlidir. Kilo kontrolü ve vücudun ihtiyacı olan minerallere ulaşmak için doğru beslenme çok önemlidir. Karbonhidrat ve kolesterol kısıtlı kalsiyum zengin diyetler tüketimelidir. Egzersiz mutlaka günlük hayata konulmalıdır. Kemikleri korumak, menapozun getirdiği psikolojik zorluğu aşmak ve kilo kontrolü için önemlidir.

Kemikler için güneşten faydalanmaya dikkat etmek uygun olur. Yıllık jinekolojik ve meme kontrolleri ihmal edilmemelidir.